Dlaczego łatwiej nam zrobić coś wbrew swojej woli niż odmówić? [Sprawdź]

Sztuka asertywności - jak stawiać granice?

Postawa asertywna jest jednym z filarów pewności siebie, ponieważ daje przestrzeń na własne zdanie i prawo do nieszablonowego myślenia. Jest ona na całe szczęście, jedną z tak zwanych umiejętności miękkich oraz cechą nabytą, dzięki temu możesz się jej nauczyć i nad nią pracować.

Czym jest asertywność?

Asertywność jest to umiejętność jednoznacznego wyrażania swoich potrzeb, uczuć i opinii oraz egzekwowania swoich praw, przy poszanowaniu praw innych ludzi. To również umiejętność zachowania się równocześnie z szacunkiem dla siebie i dla innych. Asertywność ma zdecydowanie pozytywny wpływ na człowieka – pomaga w budowaniu pewności siebie, pozwala na lepsze radzenie sobie z emocjami oraz wpływa na jakość relacji z innymi ludźmi.

Czym są granice?

Granice kojarzą nam się zazwyczaj z liniami określającymi obszar państwa, na którym panują pewne zasady. To dość trafne skojarzenie. Analogicznie, w psychologii granice określają terytorium każdego człowieka: to, gdzie dana osoba się kończy, a zaczyna otoczenie, a zwłaszcza drugi człowiek.

Wyróżniamy 2 rodzaje granic, fizyczne jak i te emocjonalne.

W kwestii granic fizycznych, to pojęcie często odnosimy granic do przestrzeni osobistej i zwykle osób dorosłych, które dobrze sobie radzą w ich stawianiu.
Nie rozmawiamy z kimś zbliżając się twarzą do twarzy na kilka centymetrów, nie klepiemy nieznajomych po plecach, nie siadamy nieznanym ludziom na kolanach, ani nie wchodzimy do cudzego domu, jak do własnego. Jednak niestety kwestia granic fizycznych, w kontekście dzieci, nie jest już dla wielu osób tak oczywista. Na pewno nie raz byłaś/eś świadkiem komentarzy typu: Nie dasz całusa babci? Nie pozwolisz sobie zawiązać kucyka? Nie dasz się dotknąć pani? Przecież dziecko ma prawo, odmówić takich rzeczy, a my jako odpowiedzialni dorośli, powinniśmy to prawo uszanować. Jak czułbyś/abyś się, gdyby ciebie ktoś na siłę całował, przytulał, dotykał, łaskotał wbrew twojej woli?

Jeśli chodzi o granice emocjonalne, to są to granice związane z wyznawanymi wartościami i przekonaniami. Na tym polu, bardzo często nie potrafimy stawiać granic, nie potrafimy mówić NIE, DOSYĆ, STOP. Dzieje się tak, ponieważ nikt nas tego nie nauczył, a czasami wręcz odwrotnie nas uczono, że odmowa rani innych i że lepiej postąpić wbrew sobie, niż kogoś urazić. Wielu rodziców nadal nie uczy swoich dzieci przestrzegania i szacunku do własnych granic, a wręcz notorycznie je przekracza i obśmiewa komunikatami typu „Daj buzi! Podaj rękę cioci! Co z ciebie za dzikus?”

Na czym polega stawianie granic?

Stawianie granic, to umiejętność asertywnego odmawiania – kiedy odmawiasz czegoś bez poczucia winy i tłumaczenia się innym. Stawianie granic i asertywność, wiąże się z poczuciem, że jesteś ważna/y i nie musisz spełniać oczekiwań wszystkich ludzi.

Dlaczego czasem trudno jest nam odmawiać czy robić coś wbrew swojej woli?

Dzieje się tak, ponieważ często kieruje nami nie troska o siebie, ale strach i poczucie winy, wobec innych. To właśnie wynosimy z dzieciństwa. Boimy się odrzucenia, konfrontacji, czyjegoś oskarżenia o egoizm, czy brak dobrej woli. W takiej sytuacji mówimy “tak” zamiast “nie”, oddajemy innym znacznie więcej, niż chcemy dać, nie wyrażamy tego, co czujemy, nie idziemy za własnymi emocjami, ale raczej za tym, co wydaje nam się obowiązkowe, dobrze widziane.

Bardzo często zdarza się, że ludzie naruszają nasze granice, bo my sami nie potrafimy ich zakomunikować. Nie lubisz tańczyć, ale tańczysz, bo ciągną cię na parkiet. Nie masz ochoty wychodzić z domu, ale dajesz się z niego wyciągnąć, bo koleżanka mówi, że nie ma z kimś wyjść. Dajesz sobie zrzucić na barki kolejne zadania w pracy, bo nie umiesz powiedzieć “nie”. Nie pozwalasz sobie na pewne rzeczy, bo: “co ludzie powiedzą?”

Granice są konieczne, żeby mieć dobre relacje ze sobą i światem. Bez granic wystawiamy się ludziom na pożarcie. Brak jasnego postawienia granic, uczy osobę, która to robi, że nawet jeśli nie jesteśmy zachwyceni jej zachowaniem, to jednak je dopuszczamy. Jeśli ktoś przekracza twoje granice i od razu nie powiesz STOP, później może być tylko trudniej, albo gorzej. Przekraczanie granic rozzuchwala. To smutna prawda o nas ludziach. Znasz przecież to powiedzenie “daj palec, weźmie całą rękę”…

Jakie osoby mają najczęstszy problem z asertywnością i stawianiem granic?

Osoby, które mają najczęściej trudności w stawianiu granic, to osoby z niską samooceną, które boją się konfliktów i odrzucenia. Stawianie granic u osób z syndromami DDD (Dorosłe Dziecko z rodziny Dysfunkcyjnej) i DDA (Dorosłe Dziecko Alkoholika) może być również bardzo trudne z powodu braków umiejętności komunikacji interpersonalnej oraz w rozumieniu emocji innych ludzi.

Wyznaczanie granic nie raniąc innych, polega na tym, żeby wyrażać swoje potrzeby w sposób jasny i zrozumiały. Ważne jest również słuchanie i szanowanie potrzeb, zarówno własnych jak i innych.

Sztuka mówienia “nie” polega na tym, żeby wyrażać swoje zdanie w sposób jasny i zrozumiały dla innych, tylko w sposób respektujący potrzeby, a także zdanie czy uczucia innych.

Bardzo ważne jest ćwiczenie asertywności, warto zacząć od małych kroków – np. wyrażania własnego zdania w grupie przyjaciół lub rodzinie. Po malutku, kroczek po kroczku, aż człowiek będzie w stanie pokochać, zaakceptować oraz szanować przede wszystkim samego siebie.